Boeren op zoek naar meer grond, inpassing van natuur en een goed verdienmodel

Veel agrariërs willen wel extensiever boeren met meer aandacht voor natuur, maar hoe kom je daarvoor aan voldoende grond en hoe maak je dat lonend? Op woensdag 16 maart gingen acht boeren uit Laren en Winterswijk op verkenning met innovatiemakelaars Ivo Holmer en Alfons van den Belt.

Op dit moment is het lastig om als reguliere boer minder intensief te boeren in combinatie met natuurbeheer. Vaak zijn de reguliere natuurbeheerorganisaties daarvoor het eerst in beeld. Daarnaast speelt in het ene landschap natuur een grotere rol dan het andere. Ook is bijvoorbeeld de PlanetProof-regeling van FrieslandCampina niet voor alle boeren weggelegd. Het doel van de dag was dan ook uit te zoeken hoe (reguliere) boeren die hier stappen in willen zetten dit wel kunnen realiseren met de huidige grondprijzen. De boeren waren deze dag vooral op zoek naar mogelijkheden.

Lierderbroek B.V.

In de polder Lierderbroek bij Heino heeft een groep van negen boeren eerst 50 en later 27 hectare aangekocht van de provincie. Waar doorgaans terreinen beheerd worden door organisaties als Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer hebben deze boeren nu zelf een terreinbeherende organisatie opgezet. Zo hebben zij van wat aanvankelijk een bedreiging leek een kans gemaakt. Ook hier bestond de kans dat de nieuwe natuur in handen zou komen van een terreinbeherende organisatie midden in de agrarische polder. Nu zijn het de boeren zelf die het natuurbeheer verzorgen. Ze doen aan weidevogelbeheer en ontvangen een SNL-subsidie en moeten een bepaald natuurdoel behalen, maar hoe ze dat doen mogen ze zelf bepalen. Onderling hebben de boeren hier afspraken over gemaakt en werken ze hier samen aan. Ze hebben het nu in eigen beheer, waardoor boeren op eigen grond ook bewuster bezig zijn met weidevogels.

Grond in boeren handen

Om nieuwe mogelijkheden te verkennen brachten de boeren een bezoek aan Lierderbroek B.V. De deelnemende boeren uit Winterswijk zagen vanuit hun situatie wel mogelijkheden om met vrijkomende natuurgronden iets vergelijkbaars te doen en grond in boerenhanden te houden: ‘We hebben in Lierderbroek gezien hoe je het slim kunt aanpakken door er zelf een terreinbeherende organisatie van te maken.’ Ivo Holmer: ‘In Winterswijk willen ze aan de slag met een gebiedsgerichte aanpak. Ze zijn daar al behoorlijke ver mee. De Innovatie Coöperatie heeft ze inmiddels in contact gebracht met de accountant van Lierderbroek B.V. voor organisatorische details.’ Eén van de boeren merkte op dat: ‘Boeren die al extensief of biologisch boeren hebben meer kansen om via verschillende organisaties grond te pachten. Juist de intensieve boeren die willen extensiveren, komen niet aan de bak.’ Een samenwerking zoals bij Lierderbroek B.V. kan hiervoor kansen bieden.

Land van Ons

Land van Ons is een coöperatie waarin particulieren deelnemen. Met het ingelegde geld koopt de coöperatie grond aan dat in pacht wordt uitgegeven, zoals bijvoorbeeld in Empe. Voorwaarde is dat er natuurinclusief wordt geboerd; hier is de pachtprijs op aangepast. De pachters moeten dus passen in de filosofie van Land van Ons.

Handschoen oppakken

Ook was een spreker van Land van Ons te gast. Het doel van Land van Ons is het versterken van de biodiversiteit en wil daarin boeren ondersteunen die in transitie willen. Hoewel de boeren het initiatief in Lierderbroek B.V. meeraansprak, hadden de boeren wel respect voor het initiatief van Land van Ons: ‘Als je wat wilt moet je zelf in actie komen.’ Voor de Larense boeren is dat best lastig. Er is niet veel ruimte. Er komt weinig grond vrij en niet alle grond is geschikt om voor natuurbeheer in te zetten. Toch vonden de boeren uit Laren het bezoek interessant en inspirerend: ‘We willen er wel mee verder en een vervolg aan geven. Lierderbroek is een mooi initiatief waar boeren zelf de regie hebben genomen. Het leert ons dat je zelf initiatief moet nemen en op zoek moet naar kansen en deze misschien wel zelf moet afdwingen.’ Ivo Holmer: ‘Vanuit De Innovatie Coöperatie gaan we met de groep uit Laren om tafel om te kijken of er kansen zijn hoe zij zelf de handschoen kunnen oppakken. De initiatieven waren mooie voorbeelden hoe boeren dat praktisch hebben opgepakt; we hebben gezien dat boeren uitstekende natuurbeheerders kunnen zijn en dat er mogelijkheden liggen.’