Verdienmodellen voor voedselbossen

‘We mogen dankbaar zijn voor de pioniers die nu gewoon beginnen, zonder dat ze het bewijs hebben dat het ook als ondernemer rendabel is’, zegt de Voedselboss Martijn Aalbrecht tijdens de bijeenkomst op 22 juni bij Villa Stijgoord in Lochem.

Ondernemer Hens Mekking is zo iemand. Zoon van een melkveehouder. Hens en zijn vrouw Ilze maakten kennis met voedselbossen bij Evert Katee en Rebke Klokke in Geesteren. Ze doen al jaren aan agrarisch natuurbeheer en geloven dat het anders kan, anders moet. Ilze herinnert zich de tuin en het eten bij haar oma in Letland. Voedselbossen passen in deze traditie. Binnenkort transformeert 12 van de 30 hectare grond in Lochuizen bij Neede tot voedselbos.

Meer vragen dan antwoorden

Hens en Ilze hebben er vertrouwen in, maar die opmerking van Martijn speelt constant in hun achterhoofd. Ze hebben nog veel vragen als het gaat om verdienmodellen en businesscases rond voedselbossen. De antwoorden zijn er nog niet. Niet bij Hens en Ilze, maar ook niet bij anderen. De ontwikkeling van voedselbossen staat nog in de kinderschoenen. Martijn plantte als één van de eersten in 2012 een voedselbos aan. Elke dag ontdekt en leert hij nieuwe dingen.

Eind 2021 zaten Carel de Vries en Linda Commandeur van De Innovatie Coöperatie aan de keukentafel bij Evert en Rebke in Geesteren. Om hun boerderij verrijst inmiddels een inspirerend voedselbos met verschillende invloeden. Je vindt er veel inheemse bomen en struiken, maar ook een deel dat volledig gewijd is aan de flora rond de Middellandse zee en een volledig Aziatisch bos met exotische noten en vruchten. Evert en Rebke werken onder andere voor stichting Voedselbosbouw Nederland. Hun droom is een regio vol voedselbossen waar lokaal plantaardig eten de gewoonste zaak van de wereld is. Al in 2019 organiseerden zij een bijeenkomst voor boeren. Er kwamen maar liefst 80 bezoekers op af. Maar de grootste vraag bleef: als we willen transformeren, is er dan een verdienmodel? En hoe overbruggen we de eerste 7 tot 10 jaar?

Ontwikkelen van vraag en aanbod

Deze vragen waren aanleiding voor de bijeenkomst in Lochem. Op uitnodiging kwamen voedselboseigenaren samen met mogelijke afnemers en experts (o.a. cateraar Vitam, Maurits Steverink van LEADER Achterhoek, Dyon Temming van het Agro Forestry Netwerk Gelderland, Welmoed Rijpkema van Natuur & Milieu Gelderland, Onno Raspe van bierbrouwerij Wenters, chef-kok Barry Willemse en Bjorn Massop en vertegenwoordigers van Ekoplaza en Odin). Ontwikkelen van verdienmodellen en samenwerkingen is een kip en ei-verhaal: begin je bij de vraag of het aanbod? De conclusie die werd getrokken: je moet aan beide kanten tegelijk ontwikkelen.

Er kwamen vele thema’s, mogelijkheden, kansen en uitdagingen voorbij. Zoals de vraag hoe je de meerwaarde van producten uit een echt voedselbos laat zien. Is daar een keurmerk voor nodig? De aanwezige afnemers van producten zagen geen toegevoegde waarde in een keurmerk, de eigenaren juist wel. Wel of geen keurmerk, het gaat uiteindelijk om duidelijkheid, verhalen delen, vertrouwen in de afkomst van de producten en het gedrag van de ondernemer. Ook het benutten en delen van opgedane kennis kwam aan bod. Momenteel ligt veel nadruk op aanplant van voedselbossen (ook met financiële ondersteuning). Zou de nadruk van bijvoorbeeld ondersteuning door financierders en subsidieverstrekkers ook kunnen liggen op het vervolg? Martijn Aalbrecht deelde een voorbeeld uit de Provincie Drenthe waar zo’n 60 voedselboseigenaren zich inmiddels hebben verenigd, waardoor zij niet alleen kennis delen, maar ook gevonden worden door de markt. De aanwezigen vroegen zich af of zij hierin een stap verder kunnen gaan en ook direct de markt bij zo’n netwerk kunnen betrekken. Ook werd er gesproken over het oogsten. Is dat handwerk, kunnen we machines ontwikkelen of ligt de toekomst bij het oogsten met drones?

De vegan taarten en lunch werden verzorgd door Nicoline Dobbe van The Vegan Launch.

Anders, maar lekker eten

De ontwikkeling van voedselbossen is niet alleen afhankelijk van de boer. Het vraagt ook iets van de consument: de smaken zijn anders, puurder en intenser, dan we gewend zijn. De ogen van de aanwezige chef-koks twinkelden toen ze spraken over de mogelijkheden met de vruchten, noten en kruiden. De aanwezigen waren het erover eens dat proeven en ontdekken de gewenste gedragsverandering mogelijk maken. En daarmee moeten we niet wachten tot het voedselbos groot is, maar kunnen we vandaag beginnen.

Meer weten over deze samenwerking? Meedoen? Neem contact op met innovatiemakelaar Linda Commandeur, linda@deinnovatiecooperatie.nl.

Interessante linken:

Foto’s Rebke Klokke.

Terug naar het overzicht