Groene Groenbemesters
In 2019 nam Freddie Heuvelink van Loonbedrijf Almen Harfsen het initiatief om machines te tonen die machinaal het vanggewas na de maisteelt onderwerken. Zijn ambitie en doel? Het glyfosaat-gebruik in de Gemeente Lochem flink verminderen, door machinaal onderwerken te bevorderen. Heuvelink zocht de samenwerking met De Innovatie Coöperatie en zette, samen met andere ondernemers, het project ‘Groene Groenbemesters’ op de kaart.
Na de oogst van mais telen boeren in de herfst en winter groenbemesters op hun akkers. Dit is sinds 2017 een door de overheid verplichte teeltmaatregel. De groenbemesters, zoals gras of rogge, zorgen voor een betere bodemkwaliteit en vastlegging van stikstof. Uitspoeling van stikstof naar het grondwater wordt daarmee voorkomen. Aan het eind van de winter moeten deze groenbemesters, ofwel vanggewassen, plaatsmaken voor de nieuwe productiegewassen. Het is erg belangrijk het vanggewas zorgvuldig onder te werken, omdat pas bij volledig afsterven van dit gewas de voedingsstoffen weer beschikbaar komen voor de nieuwe teelt. Met het chemische middel glyfosaat kun je het vanggewas doodspuiten. Het gewas kleurt vervolgens geel of oranje, waarna het onder wordt gewerkt. Het machinaal verkleinen en onderwerken van het vanggewas blijkt even effectief. Echter, van belang is dat de boer of de loonwerker het vanggewas op het juiste moment én de juiste manier onderwerkt, zodat hergroei beperkt blijft en het vanggewas verteerd in de bodem en de aanwezige stikstof beschikbaar komt voor het volggewas. Dat er prima machines zijn om dit uit te voeren, is wat Heuvelink wilde laten zien.
Alle Lochemse loonwerkers aangehaakt
In de eerste fase van het project werd de samenwerking met de lokale LTO-afdeling, ANV ’t Onderholt, Melkveeproefbedrijf de Marke en alle loonwerkers uit Lochem gezocht. Gerrit Boschloo van Loonbedrijf Boschloo & Zn vertelt: ‘We zoeken de manier om minder glyfosaat te gebruiken en toch een goede maisteelt te bereiken, rekening houdend met de bodem én brandstofverbruik. Aan ons loonwerkers zal het niet liggen. Er is volop draagvlak voor bewust werken met glyfosaat en het verkennen van alternatieven.’ Vervolgens is, in het voorjaar van 2020, gewerkt aan een informatieblad en werd in samenwerking met Vruchtbare Kringloop Achterhoek een enquête uitgezet. Ook ging het Ministerie van LNV op bezoek bij Heuvelink en maakte deze video voor GroenKennisnet.
Halvering glyfosaatgebruik en kennisdeling
De Groene Groenbemesters aanpak leidde in 2020 tot een halvering van het glyfosaat gebruik in de gemeente Lochem. Een mooi resultaat, dat ook door omwonenden, de gemeente en De Stentor werd opgemerkt. In 2021 vervolgden de Lochemse loonwerkers en boeren hun samenwerking door een demodag te organiseren. Op een perceel in Laren vonden zeven machinale bewerkingen plaats. Helaas kon er tijdens de demo geen publiek aanwezig zijn vanwege COVID-19. Daarom namen we het initiatief om de demodag op beeld vast te leggen. De video is inmiddels meer dan tweeduizend keer bekeken:
Agro-innovatiecentrum De Marke monitorde het perceel na de demo. Zij brachten onkruiddruk en opslag van vanggewas met behulp van dronebeelden en foto’s in kaart. De keuze is gemaakt om voor het klaarmaken van het perceel de helft overdwars te ploegen en de andere helft overdwars te spitten. Duidelijk werd dat machinale bewerkingen een zeer prima alternatief zijn voor glyfosaat; er werden geen verschillen tussen de zeven verschillende bewerkingen waargenomen. Uit oogstwaarnemingen bleek wel dat de mais op het geploegde gedeelte van het demoperceel het beter deed dan op het gespitte gedeelte. Vakblad Vee & Gewas volgde de ontwikkelingen op het demoperceel en maakte een vierluik over het demoveld, via Vruchtbare Kringloop Achterhoek (VKA) werden de resultaten gedeeld. Je vindt de artikelen via deze link.
Impact door aanpak van onderaf
Met dit project leverden de initiatiefnemers een belangrijke bijdrage aan een andere mindset binnen de sector. Een mindset waarbij de inzet van glyfosaat achterwege blijft door veel bewuster met dit middel om te gaan. Niet alleen in de Achterhoek werd de Groene Groenbemesters aanpak opgemerkt. Het initiatief bereikte de nationale media en boerennetwerken en milieuorganisaties elders uit het land waren onder de indruk van deze Lochemse samenwerking. Sleutel tot dit succes is dat het initiatief altijd bij de ondernemer(s) zélf is gebleven. Er is niets ‘van bovenaf opgelegd’, er is vooral op een prettige manier – en in een onderzoekende sfeer – samengewerkt.
Rol De Innovatie Coöperatie
In de tweeënhalf jaar dat dit project liep, speelden we als Innovatie Coöperatie een organiserende en onafhankelijke rol in het tot stand brengen en begeleiden van de samenwerking tussen de loonwerkers. De door ons geïnitieerde verbinding met Agro-innovatiecentrum De Marke en Vruchtbare Kringloop Achterhoek (VKA) resulteerde in het feit dat de ontwikkelde kennis en ervaringen breder gedeeld zijn. Daarnaast verzorgde De Innovatie Coöperatie de communicatie, leverde een financiële bijdrage voor de factsheet en demodag en bekostigde een deel van de kosten voor het demoveld.
Meer informatie
Op zoek naar meer informatie over dit initiatief en project? Neem contact op met ellen@deinnovatiecooperatie.nl
Gezamenlijke aanpak leidt tot duurzamere maisteelt in Lochem
