Onderzoek Klimaatkeren / Enkeerd 2.0 van start

Het begon met een idee van veehouder Pieter Brouwer. ’Kunnen we van schrale zandgronden, de jonge ontginningsgronden met een dunne teellaag, geen vruchtbare esgrond maken?’ Pieter zag drie grote voordelen: ‘We kunnen dan veel meer koolstof in de bodem opslaan, wat goed is voor het klimaat, en we kunnen meer water bergen in de grond, wat goed is in verband met de klimaatverandering en, niet het minst belangrijk, de gronden worden dan vruchtbaarder en gaan beter produceren.’

Pieter besprak zijn idee met De Innovatie Coöperatie en die werkte met Pieter het idee uit en legde het voor aan deskundigen van Wageningen UR en het Louis Bolk Instituut. In 2022 vond in de praktijk een eerste kleine verkenning met het idee onder de naam Enkeerd 2.0 plaats. Op basis daarvan ontwierpen beide instituten een grote praktijkproef onder de naam Klimaatkeren, die ze nu samen met een groep boeren uitvoeren.

Robin: ‘Op veel zandgronden met een dunne teellaag is het maximale organische stofgehalte met zo’n 5% bereikt. Je kunt er dan niet nog meer koolstof in opslaan, opbouw en afbraak zijn dan in balans. In ons onderzoek gaan we na of we door de diepte van de bouwvoor te verdubbelen die koolstofopslagcapaciteit wel verder kunnen verhogen. We doen dit onderzoek op vijf plekken: in Hengelo (Gld.), Geesteren, Weerselo, Exel en Dongen. Op de eerste twee locaties hebben we uitgebreide wetenschappelijke proefvelden aangelegd en op de laatste drie locaties eenvoudiger demovelden.’

Opzet proefvelden

De opzet is om de dunne bouwvoor te vermengen met diepere lagen schrale zandgrond en er vervolgens gras of grasklaver in te zaaien. De gedachte is dat de klaver en in de toekomst wellicht andere dieper wortelende kruiden de organische stof in de ondergrond kunnen benutten om dieper te wortelen en daar nieuwe organische stof op te bouwen. Het gras, dat minder diep wortelt, kan het verlaagde organische stofgehalte in de bovengrond verhogen. Op termijn zou dit moeten resulteren in een diepere vruchtbare teellaag met meer organische stof.

In de praktijk

Tot zover de theorie, de proefvelden moeten aantonen of dat in de praktijk ook zo werkt. De proefvelden zijn met de spitmachine gemengd op drie dieptes: 25 cm, 50 cm en 75 cm. Ook zijn er veldjes aangelegd met de zogenaamde zalfploeg, waarbij je de ploegscharen op verschillende dieptes kunt afstellen. De proefvelden zijn vorig najaar en begin dit jaar aangelegd. Robin: ‘We hebben de eerste snedes gras al met de proefveldmachine geoogst. Ik ben heel benieuwd naar de opbrengsten en de verschillen in gehaltes. Maar we moeten geduld hebben, eind van het jaar hebben we een eerste indruk. Maar voordat we echt conclusies kunnen trekken, zijn we wel een paar jaar verder. De huidige proef loopt vier jaar, maar we willen de proefvelden bij voorkeur minimaal tien jaar blijven volgen. Opbouw van organische stof heeft immers tijd nodig.’ Wat is de eerste indruk van Robin met de proef op zijn bedrijf? ‘Visueel vallen ons de verschillen mee, maar pas aan het einde van het jaar kunnen we meer zeggen over het totale verschil in droge stof opbrengst tussen de diverse behandelingen.’

Bekijk ook