Bufferstroken langs watergangen: te mooi om te laten misslukken

Wat een veelbelovende win-winsituatie lijkt voor boeren én waterschap blijkt in de praktijk een taai project. Al twee jaar zoeken partijen in de Achterhoek naar een oplossing om brede maaipaden te combineren met bufferstroken die goed zijn voor waterkwaliteit, biodiversiteit én het boerenbedrijf. Alle ingrediënten voor succes lijken aanwezig, maar gebrek aan vertrouwen en verschillen in belangen maken het proces stroever dan verwacht. Weerstand hoort bij verandering, dat is bekend. Daarom geven we het als De Innovatie Coöperatie nog niet op – deze bal mag simpelweg niet naast het doel gaan.

Vernieuwing kan soms onverwacht stroef gaan. Bijvoorbeeld in dit project dat De Innovatie Coöperatie twee jaar gelden samen met een groep boeren startte. Wat is er aan de hand? Het Waterschap Rijn en IJssel wil langs haar watergangen liever niet aan twee kanten een smal maaipad van 1.80 m hebben, zoals nu meestal het geval is, maar aan één kant een breder maaipad van ca. vijf meter. Ze kan dan met zwaarder en breder materiaal vanaf één kant de sloot schoon maken. Dat is efficiënter, veiliger en maakt het makkelijker om het maaisel ook af te voeren. En dat laatste is dan weer van belang voor de waterkwaliteit en de biodiversiteit langs de watergang.

Een kans voor boeren

Een groep boeren ziet die behoefte van het waterschap als een kans. Ook zij hebben immers belang bij het halen van waterkwaliteitsdoelen en het bevorderen van de biodiversiteit, zeker wanneer dat goed te rijmen valt met de bedrijfsbelangen. Zij doen het voorstel dat zij aan een zijde de 1,80 m in gebruik krijgen als onderdeel van de toch al in het GLB verplichte bufferzone. De boeren willen die ruimte benutten om een kruidenrand, singel of heg aan te leggen. Zo’n bufferzone is goed voor de waterkwaliteit en biodiversiteit. En zo’n strook kan meetellen in het puntensystemen van de zuivel en het GLB. Ook kan zo’n strook wellicht met een ANLB-subsidie nog wat geld opleveren. In ruil geven de boeren aan de andere zijde van de watergang het waterschap de ruimte om een strook van vijf meter te benutten als maaipad.

Bal voor open doel

Het lijkt een bal voor open doel: boeren en waterschap hebben dezelfde doelen: schoon water en meer biodiversiteit, dan moet je toch snel een deal kunnen sluiten. Nee dus, zo eenvoudig ligt het niet. Na meer dan twee jaar praten, zijn we er nog niet steeds niet uit. Het Waterschap wil de 5 m stroken van de boeren kopen. Dan hebben zij zonder afstemming met de grondgebruiker altijd toegang en kunnen zij maaien en afvoeren wanneer hen dat het best uitkomt. Deze voorkeur voor kopen is gebaseerd op ervaringen dat het plannen van slootonderhoud op boeren-grond tijdrovend en inefficiënt zou zijn. Ook komt het wel eens voor dat gemaakte afspraken niet worden nagekomen; dan lopen de onderhoudswerkzaamheden vertraging op.
De boeren willen helemaal geen grond verkopen, zeker niet als het een huiskavel betreft. Zij hebben elke vierkante meter hard nodig voor mestplaatsingsruimte en voerproductie. Als de boer niet wil verkopen, kan het Waterschap, als overheid, altijd nog toegang afdwingen. De boeren waarschuwen dat zowel koop als afgedwongen toegang grote weerstand op zal roepen. En dan kan het heel lang duren voor het waterschap langs al haar watergangen de beschikking heeft over de gewenste brede maaipaden. En zo blijft de bal voor open doel op de stip liggen…

Blijven praten en zoeken naar oplossingen

Een project dat zo overduidelijk alle doelen dient van zowel waterschap, boer als de samenleving, mag niet mislukken vanwege wantrouwen, efficiëntiediscussies of miscommunicatie is het standpunt van De Innovatie Coöperatie. To beautiful to fail. Weerstand hoort bij vernieuwing en verandering, dat weten we. Dus geven we het nog niet op en blijven praten en zoeken naar oplossingen. Worden we het eens? Dan kan dat snel een geweldige impact hebben op waterkwaliteit, landschap en biodiversiteit in de Achterhoek. Die kans mogen we toch niet missen? Die bal moet toch in dat doel?!