Biobased vergaderpaviljoen bij De Marke nadert zijn voltooiing

Wat eerst een innovatief idee was, wordt binnenkort werkelijkheid; het vergaderpaviljoen dat geteeld is in de Achterhoek nadert zijn voltooiing. De klus is bijna geklaard. Peter Davids heeft een bouwkundig ontwerp- en adviesbureau in Neede en is spin in het web bij de bouw van het biobased vergaderpaviljoen bij Agro-innovatiecentrum De Marke in Hengelo.  

Vorig jaar ontstond het idee, mede in gang gezet door De Innovatie Coöperatie, een biobased vergaderpaviljoen bij De Marke te bouwen die geteeld is in de Achterhoek. Het doel was om partijen (boeren, aannemers, architecten, etc.) uit de biobased bouwketen samen te brengen, aan de slag te gaan en te inspireren. Architectenbureau ARX maakte het ontwerp voor het paviljoen. Vervolgens begeleidde Peter de uitvoering van de bouw, inclusief detaillering en werktekeningen. Van Campen is de uitvoerende aannemer. De partijen maken gebruik van de oogst (stro, hennep en miscanthus) van boeren uit de regio. De Innovatie Coöperatie vervulde gedurende het proces de rol van stuwende kracht.

Traditioneel versus biobased

Het bureau van Peter is gespecialiseerd in biobased bouwen, met name in stro. Vaak stapt hij gedurende het ontwerp- en realisatie proces van biobased bouwwerken in en vervult hij een adviserende rol, waarbij hij zijn eigen jarenlange ervaring inbrengt. Gezien de belangstelling die biobased bouwen heeft, ziet Peter de toekomst met vertrouwen tegemoet. Peter: ‘Zeker nu de bouwkosten van de (gangbare) bouw gigantisch hoog zijn. Al moeten er nog wel de nodige vooroordelen geslecht worden, zoals biobased bouwen is duurder dan gangbaar.  Het klopt, de afwerking van een binnenmuur met leem is anders en er is een substantieel prijsverschil met de gangbare bouw, maar als je het over een hele woning hebt, dus inclusief de technische installatie, wordt het verhaal heel anders. Dan is het maar de vraag of het duurder is. Ook bouw je met biobased bouwen een gezond gebouw; een comfortabele woning met een prettig binnenklimaat en fijne materialen om mee te werken. Bovendien wordt de vervuilende factor van de benodigde materialen in de traditionele bouw nog niet in rekening gebracht. Het aantal biobased woningen dat gebouwd is en wordt neemt gestaag toe, maar er is nog veel winst te behalen.

Bouw vordert gestaag

‘De bouw van het paviljoen vordert gestaag. De palen voor het vergaderpaviljoen zitten in de grond. De bouwkundige losse elementen zijn klaar. De gewassen (stro, hennep en miscanthus) uit de Achterhoek zijn geoogst en verwerkt, en voor een groot deel in de panelen verwerkt. De verschillende panelen, zoals de kalk-hennep vloer en de hennep- en strowanden, worden nu bij Van Campen in de loods gekoppeld. De plafondcassettes zijn gereed om in te blazen met miscanthus. De drie demontabele units voor vloer, wand en dak worden daarna naar De Marke verplaatst, waar de laatste hand gelegd wordt aan de afwerking. Naar verwachting worden de units daar medio mei in elkaar gezet en medio juni verwachten we het pand officieel te kunnen openen’, licht Peter enthousiast toe.

Door nieuwe samenwerkingen leren we veel

‘Het heeft al met al best wat voeten in de aarde gehad voor het zover was’, zegt Peter. ‘Dat komt door de veelheid aan betrokken partijen en ook de onbekendheid van een aantal partijen met deze vorm van bouwen, maar dat proces draagt ook bij aan onze doelstelling en het leereffect. Communicatietechniek was vaker een issue dan de bouwtechniek. ‘Je merkt dat door veel partijen die voor het eerst met elkaar samenwerken en voor een aantal partijen met een nieuwe bouwmethode het bouwproces nu langer duurt dan normaal. We zaten soms op elkaar te wachten en hebben daardoor tijd vermorst. Ook hadden we meer gebruik kunnen maken van elkaars deskundigheid. Zo was het de bedoeling elkaar op de hoogte te houden, maar de kalk-hennep werd al in de vloer verwerkt voor ik er erg in had. Dat hadden we kunnen voorkomen, maar zoals vaker komt het allemaal wel goed. Daarom is het belangrijk om met elkaar aan de slag te gaan. Zodat deze samenwerkingen en methodes binnenkort ook normaal zijn,’ blikt Peter terug.

Hou het vooral simpel

‘De bouwwereld is vrij traditioneel; er heerst de sfeer van zo doen we dat altijd al. Mijn kijk op innovatie in de bouw is het vooral simpel te houden. Kijken naar waar je als bouw mee bezig bent en hoe je het anders kunt doen. Innovatie in de bouw vertaalt zich nu vooral in houtskeletmethodes, maar dan wel volgens een traditionele manier. En betekent tot nu toe vooral dat het steeds ingewikkelder wordt, vooral ook installatietechnisch. Ik vind dat we bij innovatie in de bouw helemaal terug moeten naar wat bouwen we en hoe houden we het eenvoudig. De balans is behoorlijk zoek. We moeten meer naar natuurlijke materialen. De kunst is het simpel te houden’, licht de bouwkundige toe.

Grote kansen en uitdagingen

‘Onlangs was ik bij de oogst van de miscanthus op de akker in Noordijk. Mijn kantoor is met stro gebouwd, dat ik zelf van het land heb gehaald. Ik zie voor de landbouw mogelijkheden wat biobased bouwen betreft. Stro is een makkelijke, want graan verbouwen we toch al in Nederland, maar het is niet zo simpel dat je kunt zeggen we stappen af van mais en schakelen over naar miscanthus en hennep. Zo’n grootschalige overstap zie ik niet. Ik denk eerder aan stroken van bijvoorbeeld miscanthus. De polder is dan weer een heel ander verhaal dan de Achterhoek. De concurrentie wat saldo betreft met de huidige gewassen ligt op dit moment nog moeilijk, maar is het volgend jaar, na invoeren CO₂-certificaten, wel concurrerend. Voor een aantal boeren kan het dan een interessant gewas zijn. Het kan wel een kans bieden voor de verandering waar de landbouw voor staat. De kansen zijn groot, maar de uitdagingen zijn minstens zo groot. Om biobased bouwen te laten slagen, moet iedereen weg van zijn eigen eiland en moeten alle partijen kennis delen. En dat hebben we met het paviljoen gedaan’, besluit Peter.

Rol De Innovatie Cooperatie

De Innovatie Coöperatie heeft partijen bij elkaar gebracht en vervulde gedurende het proces de rol van stuwende kracht. Dit initiatief is een voorbeeld van keteninnovatie: partijen die normaal gesproken nog niet samenwerken vormen een nieuwe keten van teelt tot bouw. Dit vraagt om nieuwe afspraken, ontwikkelen en toepassen van verwerkingstechnieken en het bedenken van nieuwe toepassingsvormen. Aan de hand van o.a. dit paviljoen wordt hiermee in de praktijk de basis gelegd voor een nieuwe en hopelijk succesvolle keten in de regio.