Moutmakers van de Achterhoek!

In de werktuigenberging van Groentekwekerij Smits in De Heurne staat een pompoenpitdroger, een grote roestvrijstalen droogtafel. Maar liefst 47 weken per jaar staat deze machine stil. Zonde, want deze installatie kan méér. Vanuit de Achterhoek kwam al vaker de wens voor een eigen mouterij. Het moutproces is cruciaal voor het brouwen van bijvoorbeeld bier en whisky. De enige mouterij in de regio – Vloermouterij Masterveld – heeft echter beperkte capaciteit en kampt met een gebrek aan opvolging. Daarom klopten Gert en Edwin Smits met hun idee aan bij De Innovatie Coöperatie: zou de pompoenpitdroger niet ook als mouterij kunnen dienen?

Samen aan de slag

De Innovatie Coöperatie bracht een aantal partijen samen om een plan te smeden voor een lokale mouterij met een grotere capaciteit. Die moest passen bij de schaal van Achterhoekse brouwerijen en distilleerderijen. Onder de betrokkenen: Jan Legters van Vloermouterij Masterveld en diverse brouwerijen en distilleerders uit de regio. ‘Ik heb veel mensen gesproken die hiermee willen beginnen’, zei Jan bij de kennismaking, gevolgd door een volmondig: ‘Ik heb hier echt vertrouwen in!’ De nieuwe mouterij bij Smits is een logische aanvulling naast het aanbod van Vloermouterij Masterveld, doordat er machinaal vermout wordt en er ook kleinere batches verwerkt kunnen worden. Op deze manier versterken de Achterhoekse ondernemers elkaar.

Voor het opzetten van de Achterhoekse mouterij waren financiële investeringen nodig. De Innovatie Coöperatie ondersteunde het initiatief ook met een financiële bijdrage. Bij de familie Smits werd vervolgens volop gesleuteld aan de machine. Edwin vertelt: ‘We hebben een soort tunnel van folie om de pompoenpitdroger heen gebouwd, zodat we de temperatuur kunnen beheersen. Tot nu toe hebben we drie batches gedraaid. Distilleerderij Bronckhorst komt vandaag de derde ophalen en is erg tevreden over de kwaliteit van de mout.’

Het mouten in de praktijk

De distilleerderij gebruikt de mout voor whisky. Hiervoor is 60 ton graan per jaar nodig. Achterhoekse telers, in een straal van 10 tot 20 kilometer rond het erf van de familie Smits, telen het graan. De firma Steverink leidt de teelt in goede banen en zorgt voor de graanschoning.

Het moutproces zelf duurt ongeveer vijf dagen:

1. Het graan wordt allereerst gedurende 2 x 8 uur in water geweekt.
2. Daarna komt deze partij op tafel waar dit enkele dagen op circa 20 graden wordt gehouden, zodat de graankorrel wil gaan kiemen en daarbij het zetmeel omzet in suikers.
3. Bij voldoende omzetting, en alvorens het zaadje kiemt, wordt de installatie gebruikt om het product te drogen. Na het drogen vindt er een roosterproces plaats en afsluitend wordt de mout geschoond.

Met enkele aanpassingen werkt de machine prima voor het vermouten van graan. Edwin: ‘We zijn heel blij dat het proces werkt en dat we het op professionele schaal kunnen uitvoeren.’

Achterhoekse kennis en knowhow benutten

In de eerste helft van dit jaar werd er volop geëxperimenteerd. Edwin vervolgt: ‘We begonnen met één tafel om te kijken hoeveel we per keer konden verwerken. Per tafel kunnen we 2500 kilo drogen, en we hebben er twee. Ook moesten we testen of onze kachel genoeg capaciteit had. Inmiddels hebben we het aardig in de vingers.’ Jan Legters van Vloermouterij Masterveld helpt ons hierbij. Hij deelt zijn kennis en ervaring: ‘Wanneer werkt het proces goed? Wanneer moet je bevochtigen? Veel doen we nu nog op gevoel, maar in de toekomst willen we meer meten, werken met analyses en kengetallen, zodat we verder kunnen automatiseren.’

Groeiende interesse

De Achterhoekse whisky laat nog drie jaar op zich wachten, maar bierbrouwers tonen nu al interesse. Zo is Wentersch Bier al komen kijken. Tegelijkertijd duiken er nieuwe vragen op: Hoe regelen we dit zakelijk goed? Hoe beperken we het energieverbruik? Welke energiebronnen kunnen we inzetten? Daarom is er inmiddels een aanvraag ingediend voor een LEADER-subsidie, om een professionaliseringsslag te maken. De loods wordt nog aangepast tot afgesloten ruimtes.

Passend in het bedrijfsproces

Het proces sluit goed aan bij de bedrijfsvoering van de familie Smits. De drukte op het bedrijf wisselt, en het mouten is te plannen. Veel onderdelen zijn gemechaniseerd en vragen geen constante aanwezigheid. ‘Als we straks drie jaar verder zijn dan laat ik me die Achterhoekse whisky goed smaken’, besluit Edwin lachend.